1. TANIM VE ÖNEMİ
Gıda alerjileri, belirli bir gıdaya maruz kalındığında sürekli olarak ortaya çıkan bağışıklık temelli olumsuz sağlık etkileridir. Belirtiler hafif gastrointestinal rahatsızlıktan şiddetli anafilaktik şoklara kadar değişebilir. Küresel yaygınlık artmaktadır.
2. YAYGINLIK VERİLERİ
• Yetişkinlerde: %1 – %4
• Çocuklarda: %4 – %8
Çocuklarda görülme sıklığı yetişkinlere göre daha yüksektir.
3. YAYGIN ALERJENLER
Erken bebeklik döneminde akut ürtikere yol açabilen başlıca gıdalar:
• Süt
• Yumurta
• Kuruyemişler ve yer fıstığı
• Deniz ürünleri
• Domates
• Çilek
4. GIDA ALERJİSİ ve GIDA İNTOLERANSI AYRIMI
Gıda intoleransı; toksik, farmakolojik veya metabolik reaksiyonlar ile ortaya çıkar ve alerjiye benzer semptomlar gösterebilir. MSG (monosodyum glutamat) ve sülfitler yaygın tetikleyicilerdir.
5. KLİNİK YÖNETİM VE ÖNERİLER
• Birincil önleme: Alerjen gıdalardan kaçınma
• D vitamini düzeylerinin izlenmesi: Eksiklik, gıda alerjisi riskini artırabilir.
• Güvenli gıda etiketleme sistemleri: Ülke çapında standartlaştırma kritik önemdedir.
6. GÜVENLİK PROFİLİ
• Hafif reaksiyonlar: Karın ağrısı, baş ağrısı, kızarma
• Ciddi reaksiyonlar: Anafilaksi
• Gıda intoleransı kaynaklı semptomlar yanlışlıkla alerji olarak değerlendirilebilir.
7. KANIT DÜZEYİ ve SINIRLAMALAR
• Mevcut veriler sınırlı sayıda çalışmaya dayanmaktadır.
• Belirli yaygın gıda alerjenlerinin yaygınlık oranlarına dair detaylı veri eksikliği vardır.
• Bölgesel farklılıklar ve zamansal eğilimler hakkında yetersiz bilgi bulunmaktadır.
8. ARAŞTIRMA BOŞLUKLARI ve GELECEK ÖNCELİKLERİ
• Farklı yaş gruplarında ve bölgelerde geniş ölçekli epidemiyolojik çalışmalar
• Zaman içinde değişimi izleyen boylamsal araştırmalar
• Standardize tanı kriterlerinin geliştirilmesi
SONUÇ:
Gıda alerjileri toplumda önemli bir sağlık sorunu olmaya devam etmektedir. Önleme stratejilerinin merkezinde alerjen gıdalardan kaçınma yer alır. Küresel yaygınlığın artması, klinik tanı süreçlerinde hassasiyet, güvenli gıda etiketleme ve riskli popülasyonların korunması açısından büyük önem taşımaktadır.